Kościoły zabytkowe i współczesne

W gminie Pątnów znajduje się kilka kościołów, zarówno tych zabytkowych, jak i współczesnych. Są to bardzo ciekawe obiekty sakralne, które należą do różnych stylów architektonicznych i epok. Zwiedzić można małe kościółki drewniane z XVI wieku, jak i neogotycką wielką budowlę, czego przykładem jest kościół w Dzietrznikach z początku XX wieku.

Ziemia wieluńska znana jest z kościółków drewnianych pochodzących z XVI wieku i wyróżniających się wspólnym stylem architektury: zrębową konstrukcją ścian nawy i prezbiterium, oszalowaniem, usytuowaniem na osi wschód – zachód (tzw. orientowane), z małymi okienkami od strony południowej, dwoma wejściami (od strony południowej przez kruchtę i od zachodu przez wieżę dzwonną), wysokim, dwuspadowym, gontowym dachem, który jednolicie pokrywa nawę i prezbiterium.  Kościółki te, należące do ludowej architektury drewnianej ziemi wieluńskiej, można zwiedzić w okolicznych miejscowościach: w Kadłubie, Łaszewie, Naramicach, Wieluniu i Wierzbiu. W Gminie Pątnów znajdują się dwa z nich: w Grębieniu i Popowicach.

Kościół filialny p.w. Świętej Trójcy w Grębieniu.

Jest to najcenniejszy zabytek na terenie Gminy Pątnów i jeden z cenniejszych w Polsce.  Z 1470 r. pochodzi informacja o istnieniu w Grębieniu kaplicy należącej do parafii w Kadłubie. Obecny kościół powstał w ostatnich latach XV lub na pocz. XVI w. Datowanie świątyni opiera się przede wszystkim na badaniach polichromii we wnętrzu. Prawdopodobnie z ok. 1500 r. pochodzi polichromia ścian, z lat 1520-1531 polichromia stropu nawy i prezbiterium. Kościół zostały wybudowany najprawdopodobniej z fundacji arcybiskupa Jana Łaskiego. Kościół nosił prawdopodobnie dwa wezwania: św. Jadwigi i św. Trójcy, co znalazło odzwierciedlenie w programie ikonograficznym na stropie prezbiterium i nawy. Wezwanie św. Jadwigi występuje w dokumencie z 1522 r., z kolei w opisie z 1668 r. podano informację, że jest to kościół pw. św. Trójcy (scharakteryzowany jako drewniany z dzwonnicą i małą zakrystią, z ceglaną posadzką we wnętrzu i jednym ołtarzem). W 1719 r. ziemię kościoła w Grębieniu kapituła gnieźnieńska przekazała proboszczowi w Kadłubie, nakładając na niego jednocześnie obowiązek remontowania świątyni – co wówczas łączyło się z koniecznością reperacji dachu i ołtarzy. W potwierdzeniu nadania ziemi z 1720 r. znajduje się pierwsza wzmianka o istnieniu polichromii. Również z ok 1720 r. pochodzi informacja o tym, że naprawiono dach kościoła. Około 1752 r. reperowano podłogi. W lustracji z 1763 r. znajduje się wzmianka o istnieniu w kościele chóru muzycznego z organami. W latach 1780-1797 ponownie naprawiano podłogi, remontowano także dzwonnicę, którą jednak już w latach 1810-1816 wymieniono. W dokumencie z 1816 r. po raz pierwszy wspomina się o kruchcie południowej.

W 1827, 1863 i 1904 r. kościół przechodził kolejno pod zarząd parafii w Pątnowie, Krzyworzece i Dzietrznikach. W 1900 r. wzniesiono nową kruchtę południową. Około 1914 r. powiększono (albo wzniesiono nową) zakrystię, a ściany kościoła wzmocniono lisicami. W 1950 r. wymieniono gont na dachu i podłogi w kościele. W latach 1952-1958 przeprowadzono badania i restaurację polichromii.

Cztery dekady później, w latach 1998-2001, w skutek powodzi tysiąclecia w 1997 r. i zalania części ścian i stropu, wykonany był remont generalny kościoła, badania archeologiczne i renowacja polichromii wraz z ich częściową rekonstrukcją.

Podczas remontu wymieniono prawie wszystkie belki podwaliny, wokół kościoła założono węże drenażowe, wymieniono cały szalunek i poszycie na całości obiektu, kładąc nowe łupane gonty osikowe. Zrąb wzmocniono strukturalnie. W trakcie remontu więźby dachowej przeprowadzono prace stabilizujące połączenia między pierwotną więźbą dachową a wtórną wieżą.

W kościele w Grębieniu wykonano również prace konserwatorskie wyposażenia świątyni, odrestaurowując ołtarz główny (tryptyk), ambonę i stacje drogi krzyżowej. W 2018 r. po raz trzeci w przeciągu stu lat wymieniono gont na dachu kościoła oraz słupkach ogradzających posesję.

Jak możemy przeczytać na stronie parafialnej Dzietrznik „to co stanowi o pięknie i unikalnej wartości tego zabytku jest we wnętrzu. Ołtarz główny stanowi gotycki tryptyk drewniany z XVI w. z rzeźbami MB z Dzieciątkiem, św. Barbary i św. Mikołaja. Boczne skrzydła tryptyku to obrazy przedstawiające św. Jana Chrzciciela i św. Jadwigę Śląską. Wg tradycji ołtarz ten miał być ołtarzem polowym hetmana Jana Zamoyskiego. Na belce tęczowej, na której pierwotnie stał późnogotycki krzyż stojący dziś na tabernakulum, umieszczona została gotycka rzeźba przedstawiająca Trójcę Świętą w formie tzw. Tronu Łaski. Znajdują się tu także dwa boczne ołtarze. Jeden św. Jadwigi Śląskiej, a drugi Matki Bożej Częstochowskiej. Oba datowane są na wiek XVII. Ale tym co szczególnie przyciąga uwagę miłośników zabytków, jest polichromia na ścianach i sklepieniu. Określa się ją jako późnogotycką, posiadającą bardzo wysoką wartość artystyczną i zabytkową. Malowidła naścienne przedstawiają sceny ewangeliczne (np.: wypędzenie przekupniów ze świątyni, wjazd Chrystusa do Jerozolimy). Przede wszystkim są to przedstawienia Męki Pańskiej i Zmartwychwstania z ornamentami roślinnymi i arkadowymi. Na stropie nawy widoczna jest scena Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny, oraz wizerunki św. Anny Samotrzeciej i św. Jadwigi Śląskiej. Przedstawiono tam również dwóch grajków z instrumentami i w strojach z epoki, oraz orła polskiego i herb Jana Łaskiego (Korab), jak również herb cechowy malarzy. Na stropie prezbiterium znajduje się przedstawienie Trójcy Świętej w dekoracji kwiatowej”.

Kościół można zwiedzać w niedzielę po nabożeństwie odprawianym o godz. 10.00, w inne dni – po wcześniejszym umówieniu i za zgodą proboszcza w Dzietrznikach.

Kościół Wszystkich Świętych w Popowicach

Został wzniesiony na początku XVI wieku z drewna modrzewiowego, prawdopodobnie w 1520 roku. Jest on przykładem tzw. stylu wieluńskiego, a cała konstrukcja powstała bez użycia gwoździ, w konstrukcji zrębowej i z wieżą słupową, dobudowaną na przełomie XVII i XVIII wieku. Trzykondygnacyjna wieża konstrukcji słupowo-ryglowej, nie sięgająca kalenicy dachu (ewenement wśród kościółków typu wieluńskiego), zwieńczona jest stromym, krytym gontem dachem namiotowym.

Dach obity gontem z ośmioboczną sygnaturką blaszaną, zwieńczoną krzyżem. Wspólny dla nawy i prezbiterium, tworzy nad prezbiterium szeroki okap wsparty na bogato rzeźbionych belkach stropowych. Wiązania dachowe – typu storczykowego z kratownicą – zachowały się w pierwotnym stanie. We wnętrzu zachował się również renesansowy ołtarz główny z XVI wieku z posągami świętych i wizerunkiem Matki Bożej Bolesnej namalowany w stylu szkoły włoskiej XIX w.

Na belce tęczowej umieszczony jest krucyfiks pochodzący z XVII w. Rzeźby i obrazy pochodzą z XVIII w. W 1730 r. przebudowana została zakrystia, zbudowane zostały także dwa ołtarze boczne. Nie mniej cenne są drzwi pochodzące jeszcze z XVI w. były zdobione okuciami żelaznymi o motywach roślinnych i figuralnych. Niestety w latach osiemdziesiątych XX w. zostały one zdjęte i obecnie spoczywają w magazynie w zakrystii. Same zaś odrzwia zostały obite boazerią.

Skarbem dla wiernych jest XIX-wieczny obraz Matki Bożej Miłosierdzia. Maryja na tym obrazie płacze krwawymi łzami, przeczuwając śmierć swego Syna, którą zapowiada krzyżyk trzymany przez Jezusa. W prawym rogu jest umieszczona postać Boga Ojca, do którego Maryja zwraca się słowami: „O Homo Aspice si Est dolor similis Sicut dolor meus pro te” („Ojcze, spójrz na Syna i przebacz swemu ludowi”. Różne były losy tej świątyni. W 1808 r., gdy stacjonowały w Popowicach wojska napoleońskie i do kościoła wprowadzono konie, a w czasie II wojny światowej ludzi wysiedlono i świątynię zamieniono na spichlerz.

Na terenie wokół kościoła usytuowany był cmentarz, gdzie pochowany został Maciej Żubr, jeden z bohaterów historycznej powieści Wacława Gąsiorowskiego „Huragan”. Z ołtarzem głównym przedstawiającym obraz Matki Bożej Miłosierdzia zwanej „Popowicką” związana jest legenda. W jej świetle, w czasach gdy wojska napoleońskie zaadoptowały kościół na stajnię na wizerunku Madonny pojawiły się krwawe łzy.  Od 1990 r. kościółek jest Sanktuarium Matki Bożej Miłosiernej w Popowicach. Należy on do parafii św. Andrzeja Apostoła w Kadłubie.

Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dzietrznikach. Data wybudowania pierwszej świątyni nie jest dokładnie znana. Źródła wskazują na wiek XIV lub XV, kiedy to Paulini wznieśli w Dzietrznikach modrzewiowy kościół, kryty gontem, wyposażony w trzy ołtarze. Według dokumentów wizytacyjnych arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Łaskiego już w 1521 roku istniał kościół parafialny pod wezwaniem świętej Katarzyny. W 1625 kościół został konsekrowany przez biskupa Adama Górskiego. Parafia Dzietrzniki do roku 1818 pozostawała pod zarządem Zakonu Ojców Paulinów. W 1819 r. po kasacji zakonów, parafię przejęto pod administrację diecezjalną. Od 1850 r. kościół w Dzietrznikach był filią parafii w Pątnowie. W 1895 r. sytuacja się odwróciła i Pątnów stał się filią parafii Dzietrzniki aż do 1908 r., kiedy to obie parafie stały się niezależne.

Wówczas też przybyły do Dzietrznik ks. Wacław Kokowski uznał, że modrzewiowy kościółek jest za mały by pomieścić wszystkich wiernych, co potwierdzili wizytatorzy kościelni. Prace przy budowie nowego kościoła pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa zostały zapoczątkowane przez proboszcza w 1900 r. Kamień węgielny z wyrytymi datą i inicjałami ks. Kokowskiego wmurowano rok później pod ścianą prezbiterium na jednym z kamieni cokołu. Fundamenty i mury wybudowano wokół starego drewnianego kościółka, który aż do 1905 r. pozostawał w środku trwającej budowy. Początkowo prace postępowały szybko, ale z czasem parafianie przestali składać się na budowę kościoła. W związku z licznymi zatargami z parafianami z Pątnowa ws. składki i obraz przedstawiający św. Rocha [link do Oddaj Rocha], ks. Kokowski przeszedł w 1904 r. do innej parafii, a kontynuowaniem prac zajął się nowy proboszcz ks. Feliks Bernard Poraj-Kobielski. Uroczysta konsekracja odbyła się 19 września 1909 r. i przeprowadził ją biskup kujawsko-kaliski Stanisław Kazimierz Zdzitowiecki.

Nowo wybudowany kościół, posiadający trzy nawy i wieżę o wysokości 40 m, został wybudowany w stylu neogotyckim nadwiślańskim na planie krzyża. Kościół był monumentalną budowlą jak na owe czasy, ma 40 m długości, 22 m szerokości i jest wysoki na 22 m.

Pod koniec I wojny światowej, w styczniu i w marcu 1918 roku Niemcy ograbili kościół, zabierając piszczałki organowe i dzwony. W 1919 r. ks. Kobielskiego zastąpił ks. Władysław Sikorski, który w drugiej połowie lat 30. wybudował nową plebanię. Od 1925 r. parafia Dzietrzniki należy do nowo powstałej diecezji częstochowskiej w dekanacie wieluńskim. W 1935 nowym proboszczem został ks. Edmunda Dyja, który administrował parafią do 6 października 1941 roku. Wtedy został aresztowany przez hitlerowców i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau. Tam po ośmiu lub dziewięciu miesiącach został zamordowany w czerwcu lub lipcu 1942 roku. Podobny los spotkał 32 kapłanów diecezji częstochowskiej. Na skutek zawieruchy wojennej parafia została bez pasterza. Parafianie w niedzielę i święta przekradali się do sąsiedniej parafii Ruda lub do odległej parafii Zajączki należącej do Okręgu Górnośląskiego.

W czasie wojny kościół parafialny w Dzietrznikach ograbiony został doszczętnie ze wszystkiego, co służyło kultowi Bożemu. Zamieniono go na magazyn zboża i skład amunicji. Plebanię zajęła żandarmeria niemiecka. W piwnicach plebanii przetrzymywano i torturowano więźniów. Tutaj też wielu ludzi zamęczono na śmierć. Na ścianach piwnicy zachowały się liczne napisy: „…tutaj byłem trzy dni torturowany – Antoni Pachnicki…”, „…26 IV 1942 byłem tu więziony wraz ze znajomymi…”, „…Synku, żono, czy jeszcze was kiedyś zobaczę?…”, „…Brawo rodacy! Nie zapomnijcie mnie pomścić…”, „…Matko, proś Boga o moje ocalenie…”. Nie wszystkie napisy dadzą się odczytać. Tu i ówdzie znajdują się tylko daty.

14 lutego 1945 roku do parafii przybył ksiądz Stanisław Grunwald. Dzięki niemu i ofiarności parafian kościół został odnowiony, a życie parafialne zaczęło wracać do normy. W 1946 r. odnowiono wielki ołtarz, zakupione zostały dwa dzwony. Od 1948 r. parafią Dzietrzniki administrował ks. Leon Poprawa, były więzień obozu Dachu. W 1962 r. zostaje przeprowadzony remont dachu kościoła. W tym samym roku wykonano radiofonizację kościoła. W 1976 r. zgodnie z zaleceniem komisji budowlanej przy Kurii Diecezjalnej w Częstochowie zostało przebudowane prezbiterium. Usunięto starą nadstawę drewnianą w ołtarzu głównym oraz starą drewnianą balustradę.

Od 18 października 1980 r. w parafią zarządzał nowy proboszcz ks. Józef Zyszczak. Tragicznym wydarzeniem zakończył się rok 1982 r. 31 grudnia w kościele parafialnym odbyły się ceremonie pogrzebowe ks. Leona Błaszczaka tutejszego mieszkańca, który został w bestialski sposób zmasakrowany i zamordowany przez SB w parafii Cielętniki k. Częstochowy.

W latach 1984-2011 parafią kierował ks. Stanisław Matuszczyk, a po nim proboszczem został ks. Tomasz Schabowicz. Obecnie do parafii należy osiem miejscowości: Dzietrzniki, Grębień, Załęcze Wielkie, Kałuże, Kluski, Grabowa, Budziaki i Madeły oraz dwa kościoły filialne: w Grębieniu oraz w Załęczu Wielkim.

Kościół filialny p.w. Matki Bożej Częstochowskiej w Załęczu Wielkim.

Kościół znajduje się na terenie Załęczańskiego Parku Krajobrazowego. Jego historia sięga 2 połowy XIX wieku, kiedy to po epidemii cholery mieszkańcy postanowili wybudować kaplicę poświęconą Matce Bożej Częstochowskiej. W 1981 roku ówczesny proboszcz parafii Dzietrzniki ks. Józef Zyszczak postanowił wybudować kościół filialny. W wyniku stanu wojennego konsekracja odbyła dopiero 14 marca 1982. W tym czasie mieszkańcy prowadzili prace mające na celu ulepszenie i powiększenie świątyni. Uroczyste poświęcenie kościoła odbyło się w 1989 roku przez księdza biskupa Stanisława Nowaka, a konsekracja 12 maja 2011.

Parafia św. Jana Apostoła w Pątnowie.

Dokumenty historyczne potwierdzają istnienie parafii już w 1459 roku. W latach 1895-1908 była filią parafii w Dzietrznikach, od 1908 roku kościół ten stał się samodzielną parafią. Po I wojnie światowej, w wyniku zniszczeń modrzewiowy kościółek został rozebrany, a część jego drewnianych elementów posłużyła do budowy pierwszej remizy powstałej w 1917 r. Ochotniczej Straży Pożarnej w Pątnowie. Obecny kościół zbudowano w latach 1917-27 staraniem ks. Leopolda Berenta i ks. Antoniego Kosielskiego. 16 sierpnia 1933 roku kościół został poświęcony przez dziekana wieluńskiego ks. Wincentego Przygodzkiego. Podczas II wojny światowej kościół został zamknięty i obrabowany z przedmiotów liturgicznych. Po wojnie został wyposażony na nowo dzięki zaangażowaniu księdza Bogusława Burgiela. W świątyni na belce tęczowej znajduje się krucyfiks barokowy z XVIII w. oraz chrzcielnica z XVIII w. Obok kościoła znajduje się murowana plebania, kryta blachą z 1912 r. oraz budynki gospodarcze wybudowane z cegły i piaskowca, stojące naprzeciw siebie z dwuspadowymi dachami pokrytymi dachówką cementową.

Przed kościołem znajduje się osiemnastowieczna kapliczka typu domkowego – czworoboczna, z dachem czterospadowym pokrytym blachą cynkową. W jej wnętrzu znajduje się figura Chrystusa Frasobliwego.

Kościół konsekrował bp Stanisław Czajka 7.06.1959 r. a w 16.08.2004 r. arcybiskup Stanisław Nowak poświęcił nową plebanię w Pątnowie. Od roku 2016 proboszczem parafii jest ksiądz Sławomir Kandziora.

Kościół filialny Podwyższenia Krzyża Świętego w Załęczu Małym.

Został on zbudowany dzięki staraniom księdza Tadeusza Klimowicza w latach 1987-89 przy wsparciu finansowym mieszkańców Załęcza Małego. Obecnie kościół należy do parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Parzymiechach, której proboszczem od 2014 roku jest ksiądz Roman Szkop.

Kościół filialny p.w. Najświętszej Maryi Panny Szkaplerznej w Bieńcu. Został on zbudowany dzięki staraniom księdza Mirosława Nestorowicza w latach 1989-91. 2 lipca 1994 roku został poświęcony przez abp Stanisława Nowaka. Obecnie należy do parafii św. Jana Apostoła w Pątnowie, którego proboszczem od 2016 roku jest ksiądz Sławomir Kandziora.



Włącz powiadomienia OK Nie, dziękuję