22 kwietnia 2025 r. miało miejsce uroczyste złożenie kwiatów w miejscu Bitwy pod Kluskami. W wydarzeniu tym uczestniczyli oprócz gospodarza terenu Jacka Olczyka Wójta Gminy Pątnów, również Maciej Bryś Starosta Wieluński, Przemysław Wysocki Nadleśniczy Nadleśnictwa Wieluń oraz sekretarz Gminy Pątnów Iwona Napieraj. Całości towarzyszyli: radni, sołtysi, panie dyrektor ze Szkoły Podstawowej w Załęczu Małym oraz harcerze z drużyny „Leśni Skauci” z Załęcza Małego. Doskonałą oprawę wydarzeniu nadali ubrani w historyczne stroje z okresu powstania styczniowego rekonstruktorzy, którzy po części oficjalnej oddali salwy przy wąwozie w lesie.
Wszystkie delegacje złożyły wiązanki kwiatów pod tablicą historyczną ustawioną w miejscu bitwy. Natomiast w przyszłym roku, w porozumieniu z Nadleśnictwem Wieluń, zostanie usytuowany nieopodal, obelisk z tablicą upamiętniającą wydarzenie z 22 kwietnia 1863 r.
Do tej pory składaliśmy corocznie kwiaty przy mogile w lesie dzietrznickim, w pobliżu Kałuż. Mogiła ta istnieje od 2007 r. i jest miejscem symbolicznym, oddalonym od miejsca faktycznej bitwy o kilka kilometrów. Ciała powstańców, według przekazu, zostały na krótki czas złożone w lesie, na trasie między Kluskami a Dzietrznikami, by ostatecznie znaleźć się w wspólnej mogile na cmentarzu parafialnym w Dzietrznikach.
Poniżej przedstawiamy krótki rys historyczny ówczesnych wydarzeń:
Powstanie styczniowe było największym polskim zrywem narodowowyzwoleńczym w XIX wieku, a Bitwa pod Kluskami jednym z największych starć oddziału powstańczego z regularnym wojskiem carskim na ziemiach województwa kaliskiego. Ta polska irredenta miała charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono blisko 1200 bitew i potyczek, a przez oddziały powstania styczniowego przewinęło się około 200 tys. ludzi. Historia jednej z tych bitew – Bitwa pod Kluskami, a także początkowo liczący kilkuset ochotników oddział pułkownika Franciszka Parczewskiego, stanowi także część historii gminy Pątnów.
Oddział Franciszka Parczewskiego, którego na początku kwietnia 1863 r. wybrano na naczelnika wojennego powiatu kaliskiego, istniał niespełna dziesięć dni. Złożony był głównie z niewyszkolonych ludzi, którzy w połowie kwietnia wyruszyli z Kuźnicy Grabowskiej k. Grabowa nad Prosną i przez kilka dni, trzymając się granicy prusko-rosyjskiej, przemierzali leśne ścieżki, idąc z północy na południe. Byli to ochotnicy, którzy nieraz nie wytrzymywali trudnych warunków, porzucali w czasie pochodu po lasach broń i wracali do domów. Udział w walce powstańczej przypominał nieco udział w przygodzie czy ucieczkę z domu, jak było to udziałem wielu młodzieńców, pochodzących z różnych warstw społecznych. W oddziale Parczewskiego, wśród poległych, byli: stolarz, cyrulik, mydlarz, aplikant sądowy, czeladnicy różnych rzemiosł, dzierżawcy dóbr, uczniowie, strażnik graniczny, proboszcz, a także nieliczni chłopi.
Bitwa pod Kluskami, przez historyków lokalizowana wcześniej pod Rudnikami, ze względu na bardziej rozpoznawalną, bo znacznie większą i leżącą w pasie przygranicznym miejscowość, przez ówczesnych korespondentów była od samego początku mocno komentowana w prasie ogólnopolskiej. Szczególną uwagę zwracano na przeważającą liczebność wojsk rosyjskich oraz bohaterstwo walczących powstańców. Krakowski „Czas” pisał: „Krwawą była chwila, jak podziw, uwielbienie budząca odwaga walecznych Polaków. Strzelcy i zawsze strzelcy stanowili rdzeń siły, zręczności i poświęcenia. Otoczeni zewsząd niby lawiną pędzącą z hukiem, Moskwą, prażeni kartaczami z 2 dział, walczyli z heroizmem przewyższającym bohaterskie, starożytne postacie. Wybitną cechę wiary i ofiary niosła nam postać dowódcy samego”.
Nie można ustalić wszystkich poległych w tej bitwie, ale z pewnością lista tych, których udało się zidentyfikować jest większa niż te pięć nazwisk wyryte na zbiorowej mogile powstańczej w dzietrznickim lesie. Liczni polegli powstańcy znani są z imienia i nazwiska, stanu a czasem zawodu, a także miejscowości, z której pochodzili dzięki podawaniu ich personaliów w prasie, która komentowała przebieg bitwy oraz straty w ludziach. Daje nam to nam po latach pełniejszy obraz przekroju społecznego powstańców, którzy zaangażowali się w walce o niepodległość. Jednym z nich był Erazm Psarski h. Jastrzębiec – pradziadek noblistki Wisławy Szymborskiej.
Pamięć o powstańcach sięga okresu międzywojennego. Na cmentarzu parafialnym w Dzietrznikach znajdowała się zbiorowa mogiła 29 powstańców poległych na polach wsi Kluski oraz pojedynczy grób poległego w tej bitwie Teodora Suchorskiego. Po II wojnie światowej postawiono w skutek zniszczenia poprzedniego nowy pomnik, który był pod opieką szkoły w Dzietrznikach i harcerzy. W 1999 r. przebudowano pomnik nagrobny, a w 2016 r. dzięki staraniom Gminy Pątnów, dokonano gruntownych prac remontowych i wymiany tablic przy mogile.
